Trong 4.000 năm qua, vàng đã ngự trị như một loại tài sản lưu trữ giá trị được thế giới công nhận. Được sử dụng làm biểu tượng của sự giàu sang của các Pha-ra-ông Ai Cập khi sang bên kia thế giới, được xếp thành từng chồng trong các kho bạc quốc gia, vàng đã trở thành một loại tài sản, tiền tệ đáng tin cậy trong suốt hành trình của nhiều nền văn minh từ thời cổ đại.
Mãi cho đến giây phút này…Khi một đồng tiền mới xuất hiện, mang tên Bitcoin.
Bitcoin – một “chủng loài” tiền tệ mới
Nếu như tạo hóa hình thành nên các giống loài trong đó có con người thì chính con người lại kiến tạo nên nhiều phát minh mới lạ, trong đó có tiền tệ. Và tuyệt vời thay, chúng cũng tuân theo những quy luật tiến hóa cơ bản.
Thật vậy, những tấm thẻ Visa, ATM chúng ta đang cầm trên tay cũng chính là kết quả của sự tiến hóa của tiền tệ, từ những đồng tiền vàng, đến ngân phiếu, tiền giấy, tín dụng, trái phiếu, cổ phiếu….và giờ là tiền điện tử. Quả là trùng hợp phải không nào? Chính con người đã thúc đẩy quá trình tiến hóa của giống loài tiền tệ.
Theo thuyết tiến hóa của Charles Darwin bằng chọn lọc tự nhiên, những sinh vật sở hữu những đặc điểm cho phép chúng thích nghi tốt hơn với môi trường so với các thành viên khác trong loài sẽ có nhiều khả năng sống sót, sinh sản và truyền lại các tính trạng tốt hơn cho các thế hệ sau.
“Chọn lọc tự nhiên” chính là những thay đổi về văn hóa, xã hội, chính trị và nhu cầu tự do trong chính mỗi con người. Vậy thì sự hình thành của Bitcoin cũng nằm trong chuỗi tiến hóa này một cách hoàn toàn tự nhiên.
"DNA" hay "mã di truyền" của Bitcoin chính là công nghệ mã hóa máy tính (cryptography) để trở thành một "giống loài" của tiền tệ tương lai.
Tiền cũng vậy. Loại tiền tệ nào có những đặc điểm giúp nó tồn tại và phát triển. Bitcoin là một “loài” mới có những đặc điểm vượt trội hơn rất nhiều so với những người tiền nhiệm của nó.
Dưới đây, ta sẽ so sánh và đối chiếu một vài đặc điểm nhé:
| Đặc điểm | Bitcoin | Vàng | Tiền pháp định |
| Tính xác thực | Cao | Trung bình | Trung bình |
| Tính dễ trao đổi | Cao | Cao | Cao |
| Tính di động | Cao | Thấp | Cao |
| Độ bền | Trung bình | Cao | Thấp |
| Tính dễ phân chia | Cao | Thấp | Trung Bình |
| Tính khan hiếm | Cao | Trung Bình | Thấp |
| Có lịch sử hình thành | Thấp | Cao | Thấp |
| Tính riêng tư/bảo mật | Cao | Trung Bình | Thấp |
| Khả năng chống trộm cắp | Cao | Cao | Thấp |
| Lập trình được | Cao | Thấp | Thấp |
| Tính phi tập trung | Cao | Trung Bình | Thấp |
Mức độ khan hiếm: Nguồn cung thực sự
Với vàng, ta không biết số lượng vàng đã được khai thác là bao nhiêu và cũng không biết số lượng vàng sẽ được khai thác là bao nhiêu. Vàng có thể có ở khắp nơi trên trái đất mà chúng ta chưa đào tới và cũng chưa đủ chi phí, nhân lực để đào. Và thậm chí chúng còn có thể có mặt trên các tinh cầu mà chúng ta chưa khám phá ra. Như vậy rõ ràng mức độ khan hiếm của vàng có thể được dự đoán là rất thấp.
Với Bitcoin, ta có một phép đo chính xác về nguồn cung đó là 21.000.000 Bitcoin (hai mươi mốt triệu bitcoin) mà bất kỳ ai cũng có thể kiểm tra bằng máy tính cá nhân. Nó được lập trình sẵn trong mã nguồn gốc của phần mềm mở Bitcoin core mà không ai có thể thay đổi được.
Vàng “thật” Vàng “giả”
Cái này không cần nói chi cho xa. Ai chơi vàng lâu có thể biết vàng mua được lúc nào cũng tinh khiết 100% kể cả khi bạn mua vàng 4 số 9 của SJC thì độ tinh khiết cũng chỉ đạt 99%. Nói vậy thôi chứ 99% là ok rồi.
Thế nhưng vàng rất dễ bị pha. Ai hay mua vàng ở các vùng quê sẽ biết các bà thường hay truyền tai nhau việc cẩn thận mua vàng coi chừng mua trúng vàng bọng, vàng pha. Nhưng nói gì thì nói rất ít ai biết cách phân biệt vì đòi hỏi phải có kinh nghiệm.
Vàng đòi hỏi máy móc đắt tiền để xác nhận ở mức độ tinh khiết. Đơn cử là ở Trung Quốc đã từng có vụ việc 83 tấn vàng miếng giả (trị giá đến 2,8 tỷ USD với giá thị trường) có pha đồng.
Để xác định 1 miếng vàng nhỏ có pha không đã khó, nay đến 83 tấn vàng thì thú thực là biết kiểm tra bằng cách nào? À mà có nhé, đây là chiếc máy kiểm tra độ tinh khiết của Vàng. Nhưng bạn nghĩ xem mình có đủ kiên nhẫn ngồi cắt ra và soi 83 tấn vàng dưới chiếc máy này không?
Khả năng chia nhỏ
Vàng có thể được chia thành nhiều phần nhỏ hơn. Các bạn có thấy ở nhiều nơi, người ta hay mua vàng phân vào những ngày vía thần tài không? Chúng thường chỉ có giá khoảng vài trăm ngàn. Tuy nhiên việc này đòi hỏi chi phí gia công và khả năng thất thoát cũng như bị pha là rất cao.
Hơn thế nữa, thông thường vàng phân hay được dùng làm trang sức chứ chẳng ai cầm 1 mẩu bằng đầu ngón tay mà bỏ túi mang về phải không nào? Và sau này khi bán lại, giá cũng không còn như lúc mua.
Ngược lại, Bitcoin có thể chia thành 1/100.000.000 mảnh (được gọi là “Satoshi”) và không bao giờ có chuyện bi "pha". Đơn vị Satoshi cũng giống như đơn vị đo lường như đề xi mét, centimet, milimet hay tạ, yến, kg, gram….
Nhưng điều này có ý nghĩa gì? Đó là bạn có thể bỏ tiền ra để mua bitcoin với số tiền chỉ tầm $1 tức là vào khoảng 24,000 VNĐ, nó còn rẻ hơn mua vàng phân với giá ít nhất cũng vài trăm nghìn đồng. Điều này giúp các bạn có thể bắt đầu tích trữ bitcoin ngay khi chưa có quá nhiều tiền (dù rằng 1 bitcoin hiện nay có giá gần sát với mức 1 tỉ VNĐ). Bạn muốn thử ngay chứ? Click vào link dưới đây để có thể thử mua Bitcoin với giá chỉ bằng một ly cà phê tại Remitano nhé!
Tính di động
Vàng rất nặng và rất khó di chuyển. Chỉ cần cầm 1 lượng vàng trên tay bạn đã cảm thấy sức nặng của nó chứ chưa nói đến phải vác 1 túi vàng trên lưng. Hãy nghĩ xem nếu bạn muốn giao dịch mua 1 chiếc ô-tô vài "tỏi" và muốn thanh toán online bằng…vàng, bạn sẽ làm thế nào? Bitcoin sẽ giúp bạn giải quyết điều đó chỉ bằng 1 cú chuyển Bitcoin từ ví này sang ví khác trong vài phút.
Trong lịch sử tài chính các nước phương Tây, Đức đã từng lấy lại lượng dự trữ vàng trị giá 31 tỷ đô la, tương đương 743 tấn, từ Paris và NYC. Việc vận chuyển số vàng này mất 5 năm với chi phí 9,3 triệu đô la. Một con số đáng nể. Lộ trình của chuyến hàng này như sau:
– Vàng được đưa đến đến Frankfurt bằng đường hàng không với chi phí đắt đỏ khỏi bàn nhé.
– Phượng tiện đường bộ gặp rất nhiều khó khăn vì việc vẫn chuyển bằng xe cơ giới với lượng vàng lớn trong 1 chuyến là không thể vì chúng quá nặng. Còn nếu chia nhỏ ra để vận chuyển một lúc thì cần quá nhiều xe, có thể gây tắc đường và gây quá nhiều sự chú ý cho một tài sản kim loại quý như thế. Bạn có thể hình dung việc vận chuyển phải mất thời gian ra sao để chuyển hết số vàng này về đúng kho của nó chưa?
– Các luật sư đã phải soạn hàng loạt các hợp đồng bảo hiểm nhỏ lẻ để đảm bảo rằng quá trình vận chuyển vàng được bảo đảm (đề phòng thất lạc hoặc đánh cắp). Vấn đề ở đây là các công ty bảo hiểm chỉ thanh toán chi phí bồi thường bằng đô la, thay vì kim loại quý. Và nếu giả sử có tai nạn thất thoát xảy ra trong lúc vận chuyển thì tại thời điểm đó, giá vàng mà tăng cao thì các công ty bảo hiểm sẽ không thể kiểm soát được chi phí mà họ phải bồi thường.
Vì thế các công ty bảo hiểm đã đề nghị chia nhỏ các hợp đồng bảo hiểm ra ứng với từng lượng vàng nhỏ để đảm bảo nó được vận chuyển nhanh hơn, tránh nguy cơ giá vàng thay đổi trong thời gian di chuyển. Hết sức phức tạp phải không nào?
– Tất cả các thỏi vàng phải được kiểm tra bởi một nhóm gồm 5-8 người, sử dụng máy X quang và các kỹ thuật khác để đánh giá độ tinh khiết. Một khối lượng công việc khổng lồ.
Còn Bitcoin thì sao? Các vấn đề lớn xảy ra với vàng hầu như được giải quyết với Bitcoin. Cuối cùng, vàng sẽ không bao giờ tồn tại nguyên bản trên internet ở định dạng kỹ thuật số. Cũng sẽ không có gì lạ nếu người ta vẫn thường gọi Bitcoin là "vàng kĩ thuật số".
Khả năng lưu trữ an toàn
Vàng phải được cất giữ trong các kho lưu trữ lớn với tường dày vài mét nhân viên canh gác và thiết bị an ninh tiên tiến. Khi được vận chuyển khỏi kho, người ta phải mua thêm bảo hiểm và ký hợp đồng bảo đảm đặc biệt cho nó.
Bitcoin có thể được bảo mật an toàn bằng cách sử dụng một thiết bị phần cứng nhỏ gọn như những chiếc usb (còn gọi là ledger) với giá vào khoảng $50/cái với nhiều mã khóa cá nhân đa lớp. Nghe tới đây chắc bạn đã thấy nó "nhẹ nhàng" cỡ nào phải không?
Sự xuất hiện của Bitcoin chắc chắn sẽ gặp phải sự phản đối hay chống phá của nhiều người đặc biệt là những người trong giới chính trị. Lí do đơn giản là những gì nó giúp giải quyết cho tương lại của tiền tệ sẽ là sự đe dọa của vàng cũng như tiền tệ pháp định. Tuy nhiên về mặt giá trị và giá cả thì không ai có thể phủ nhận sự tồn tại của Bitcoin ở ngay chính thời điểm này.
Nguồn: Dịch và Edit từ bài viết Bitcoin vs Gold của Dan Held.